De kracht van de menselijke geest

De kracht van de menselijke geest is een van de meest onderschatte krachten die bestaan. Het placebo-effect is daarvan een prachtig uitvloeisel: neppillen (tabletten zonder werkzame stoffen), nepinjecties, nepbehandelingen en zelfs nepoperaties (operaties waarbij een patiënt open en dicht wordt gemaakt zonder een medische ingreep te ondergaan) blijken een positief gezondheidseffect te hebben. Er zijn talloze studies waarin patiënten rapporteren dat hun klachten na een placebobehandeling zijn verminderd of zelfs helemaal zijn verdwenen. Sommige patiënten die nepoperaties hebben ondergaan ervaren zelfs betere resultaten dan degenen die echt zijn geopereerd.

Het placebo-effect laat overtuigend zien dat er een sterke mind-bodyconnectie bestaat. Om dit effect van mind over matter te bereiken, moet wel voldaan zijn aan een aantal cumulatieve voorwaarden. Zo moet de nepbehandeling worden gedaan door een gezaghebbende arts in wie de patiënt groot vertrouwen heeft en die het te verwachten positieve resultaat overtuigend uitdraagt. Het effect wordt versterkt als de arts daarbij aandacht, inlevingsvermogen en warmte toont (placebo komt uit het Latijn en betekent: ‘Ik zal behagen’). Zo ontstaan positieve verwachtingen en gaat de patiënt geloven in het gezondheid bevorderende effect van de nepbehandeling.

Bij het placebo-effect is geloof het sleutelwoord. Enkele hoop dat het goed komt is niet voldoende. Oprecht geloven dat je beter wordt stimuleert je hersenen namelijk om je immuunsysteem te activeren en pijnstillende stoffen aan te maken. Geloof zorgt dus voor een verandering op celniveau. Kennelijk belichaam je letterlijk wat je gelooft.

Soms kunnen we onszelf er zó sterk van overtuigen dat er niets aan de hand is, dat wij zelf onze placebo zijn. Denk aan het klassieke voorbeeld dat je in de wachtkamer bij de tandarts opeens geen pijn meer hebt. Maar ik heb het ook zelf aan den lijve mogen ondervinden toen ik onverwacht werd geconfronteerd met de noodzaak van een zware operatie waarvan de goede of mogelijk levensbedreigende uitkomst pas tijdens de ingreep duidelijk zou worden. Zodoende had ik vooraf maar één doel voor ogen: de best mogelijke uitkomst genereren. Behalve gezond eten en sporten besteedde ik – met het placebo-effect in gedachten – daarom nadrukkelijk aandacht aan mijn ‘binnenwereld’. Dagelijks mediteerde ik, las ik inspirerende boeken, focuste ik liefdevolle aandacht op mezelf en mijn omgeving en sprak ik positieve gezondheidsaffirmaties uit of schreef die op, zoals ‘Ik krijg de beste uitslag. Ik ben kerngezond. De narcose gaat prima, ik heb geen pijn en ik herstel heel snel.’ Bovendien nam ik elke dag uitgebreid de tijd om het best mogelijke scenario zo levendig mogelijk te visualiseren, compleet met het oproepen van het euforische gevoel van opluchting en dankbaarheid dat alles goed was… nog vóórdat dit ‘werkelijkheid’ was.

Mijn fysieke acties in combinatie met autosuggestie (een soort zelfhypnose) zorgden ervoor dat ik top fit en vol vertrouwen de OK in ging. Ik kreeg niet alleen de best mogelijke uitslag, maar ik heb tot verbijstering van artsen en verplegend personeel postoperatief zelfs geen enkele pijnstilling nodig gehad terwijl de anesthesist vooraf vanwege de zwaarte van de operatie had geadviseerd om naast de morfinepomp ook extra pijnstilling toe te dienen via een slangetje in de rug. Bovendien ben ik supersnel hersteld, precies zoals ik me dit vooraf had voorgesteld. Daardoor weet ik dat het lichaam zelfhelende krachten heeft en dat hetgeen je écht gelooft je gezondheid en zelfs je leven kan bepalen. Én dat er veel kosten bespaard zouden kunnen worden als mensen leren hoe ze hun eigen placebo kunnen zijn.

Wie nu denkt dat artsen wilden weten hoe ik dat kunstje had geflikt, komt echter bedrogen uit. Wat mij betreft een gemiste kans. Want gelet op de nog steeds de pan uit rijzende uitgaven in de gezondheidszorg en bijwerkingen van medicatie verdient het placebo-effect meer aandacht.

Niet alleen van zorgverzekeraars, maar juist ook van medici.

Deze blog is op 28 november 2018 als artikel in De Limburger gepubliceerd.