Radicaal Integraal!

De geest is uit de fles. Preventie en integralere gezondheidszorg zijn here to stay. Zo is het Nationaal Preventieakkoord gericht opterugdringing van roken, problematisch alcoholgebruik en overgewicht. De gecombineerde leefstijlinterventie (GLI), nieuw in de basisverzekering, bevordert de gezondheid van volwassenen met overgewicht door het aanleren vangezonde eet-, slaap- en beweeggewoontes en het adviseren inzake stressvermindering.

Ook zijn er steeds meer dokters die de positieve effecten van leefstijl op (chronische) ziektebeelden uitdragen. In 2016 richtte huisarts Tamara de Weijer de Vereniging Arts en Voeding op omdat uit onderzoek van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bleek dat de geneeskundeopleiding – in het gunstigste geval – slechts anderhalve week voedingsles aanbiedt. De Weijer in Medisch Contact: ‘Patiënten kunnen zichzelf beter maken (…). Ziekten die ontstaan door leefstijl moet je ook behandelen met leefstijl. We laten de eeuw van de medicijnen achter ons en gaan nu de eeuw van de leefstijl in.’

Veelbelovend is dat het Raamplan Artsopleiding 2019 van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra de rol van de dokter als ‘gezondheidsbevorderaar’ opneemt als competentie. Bovendien besteden enkele medische faculteiten inmiddels meer aandacht aan voeding en leefstijl.

Ik zou echter nog een stap verder willen gaan en het onderwerp ‘geestkracht’ willen toevoegen aan dit rijtje. Het placebo-effect – geloof in de werking van een neppil, nepbehandeling of nepoperatie leidt tot vermindering van medische klachten of zelfs tot genezing – toont immers overtuigend aan dat de geest het lichaam kan helen. Sterker nog, ik heb zelf ervaren dat je je eigen placebo kunt zijn zodat je die suikerpil, fake ingreep of (in mijn geval) morfine na een operatie niet eens nodig hebt om gezondheidswinst te boeken. Dat vereist weliswaar een scherpe focus en de nodige training, maar in principe kan iedereen dit leren door het toepassen van meditatie, affirmatie en visualisatie.

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat visualisatie, het in de geest zo levendig mogelijk oproepen van bepaalde beelden, een positieve invloed kan hebben op gezondheid, bijvoorbeeld bij kanker, copd, astma en herstel na plaatsing van een kunstknie. Mensen die visualiseren dat hun immuuncellen toenemen en kankercellen worden uitgeschakeld hebben vaker een beter immuunsysteem met meer tumorvernietigende cellen dan degenen die dit niet doen. Ook rapporteren ze een hogere levenskwaliteit, een factor die wordt gelinkt aan een betere overlevingskans. Visualisatie leidt bovendien tot minder pijn(beleving), lagere niveaus van stresshormonen en zelfs tot fysieke veranderingen in de hersenen door neuroplasticiteit, het aanpassingsvermogen van het brein. Bij sporters en mensen die herstellen van een beroerte is aangetoond dat visualisatie een biologische verandering veroorzaakt op die lichaamsplek waarop hun focus specifiek was gericht.

Ook zorgt visualisatie voor de aanmaak van bepaalde hormonen. Als iemand liefdevolle beelden oproept, produceert het lichaam bijvoorbeeld oxytocine (knuffelhormoon). Daardoor daalt de bloeddruk en ontstaat een positief effect op onze spijsvertering en wondgenezing.

Onze verbeeldingskracht heeft zo’n grote lichamelijke effecten omdat onze hersenen (vrijwel) geen verschil kunnen maken tussen een echte gebeurtenis en een die wij ons slechts levendig voorstellen. Visualisatie kan er dus voor zorgen dat ons brein precies de juiste chemische stoffen produceert die op hun beurt weer specifieke genen ‘aanzetten’ die van invloed zijn op gezondheid en herstel, terwijl andere genen (die ziekte veroorzaken) worden ‘uitgezet’.

Nu geloof een placebo-effect heeft en visualisatie aantoonbaar ons immuunsysteem activeert en zodoende ons lichaam kan helpen genezen van ziekte en verwondingen, kan een zichzelf respecterende integrale gezondheidszorg niet zonder deze instrumenten, die ook nog eens veilig én gratis zijn.

Een synthese van reguliere gezondheidszorg, leefstijl en geestkracht – desgewenst aangevuld met aantoonbaar effectieve en betrouwbare alternatieve therapieën – is daarom de beste optie voor onze gezondheid.

Radicaal integraal!

Een iets andere versie van deze blog is op 15 januari 2019 gepubliceerd in De Limburger in de rubriek ‘Het Betoog’ met de titel: ‘De helende kracht van de geest’.

Naschrift redactie: een oplettende lezer meldde dat het profiel van de arts als gezondheidsbevorderaar reeds werd vastgelegd in het Raamplan Artsopleiding 2009. Bij controle blijkt dit inderdaad het geval te zijn. Medische studenten worden ook op dit onderdeel getoetst. De informatie dat ‘het Raamplan Artsopleiding 2019 van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra de rol van de dokter als ‘gezondheidsbevorderaar’ opneemt als competentie’ werd door mij gehaald uit een artikel in MedischContact.nl, getiteld ‘Voeding als medicijn. Pillen of paprika’ van Eva Nyst d.d. 29 juni 2017.