In 1981 deed Harvard-psycholoog Ellen Langer een experiment waarbij ze een groep 70-plussers een week samenbracht in een pand waarin het 1959 leek te zijn. De inrichting, kranten en tijdschriften, radio- en televisieprogramma’s; alles ademde de sfeer van dat lang vervlogen jaar. Deelnemers moesten ook kleding dragen uit die tijd en mochten alleen praten over onderwerpen tot en met 1959. Ze moesten, kortom, weer de persoon zijn die ze 22 jaar geleden waren.

Vooraf en na afloop werden diverse tests gedaan. De resultaten waren verbluffend: alle deelnemers bleken biologisch te zijn verjongd. Ze liepen sneller en meer rechtop; ze hadden meer spierkracht, rechtere vingers en een sterkere grip; hun gehoor, zicht, humeur, uithoudingsvermogen, lenigheid en geheugen waren verbeterd; 63% scoorde beter in intelligentietesten. Ze voelden zich niet alleen fitter en jonger dan slechts zeven dagen daarvoor maar werden door anderen ook jonger geschat. Langer concludeerde  dat een bewuste verandering van mindset leidt tot biologische veranderingen van het lichaam.

Het BBC-programma The Young Ones (2010) waarin zes beroemdheden op leeftijd in een huis uit 1975 verbleven, toonde dezelfde verjongende resultaten. Het verbaasde publiek zag dat sommigen weer zonder stok konden lopen, anderen hun sokken ineens zelf konden aandoen en een enkeling zelfs een dansje waagde.

Hoe is dit mogelijk? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat wanneer mensen echt geloven dat iets – bijvoorbeeld een neppilletje – werkt, hun geloof en positief verwachtingspatroon ervoor zorgen dat de hersenen allerlei stoffen aanmaken die gunstige biologische effecten op het lichaam hebben. Dit noemen we het placebo-effect. Door welbewust een geloof in en verwachtingspatroon van verjonging te creëren werden deelnemers biologisch daadwerkelijk jonger.

Dit voorbeeld laat zien dat de grenzen die we onszelf opleggen niet per se reëel hoeven te zijn. Het geheim van natuurlijke verjonging én van een gezonde levensverwachting ligt in bewustwording van onze sociale en culturele conditionering inzake ouder worden. Dagelijks worden we – bewust en onbewust – beïnvloed door negatieve boodschappen over ouder worden uit onze omgeving zoals buren, vrienden, artsen, het nieuws op radio en tv, films, kranten, tijdschriften en niet te vergeten die ergerlijke reclames.

Studies tonen aan dat priming, een onopvallende manier van beïnvloeding, direct effect heeft op onze lichamelijke en geestelijke prestaties. Zo bleken ouderen die een tekst hadden gelezen waarin negatieve woorden over veroudering zoals ‘zwak’ en ‘seniel’ waren verstopt, meteen erna langzamer te lopen en slechter te scoren op geheugentesten dan ouderen die een tekst met positieve woorden over ouderdom hadden gelezen. Vanwege dit risico op negatieve gevolgen wilde een geriater zelfs de gewoonte om op te staan voor ouderen in bus of trein per direct afschaffen. Deze negatieve effecten van geloof en verwachtingspatroon staan bekend als het nocebo-effect.

Identificeer je dus niet met negatieve stereotypes over ouder worden. Zeg niet bij elke vergeetachtigheid ‘Ik word oud!, zie af van ‘seniorenkortingspassen’ en weiger mee te praten over ‘ouderdomskwalen’ alsof die onvermijdelijk zijn. Voor je het weet ga je je geloof letterlijk belichamen.

Koester in plaats daarvan bewust positieve gedachten en gevoelens over ouder worden. Hoe vaker je dit doet, hoe meer je hersenen deze nieuwe boodschappen voor waar zullen aannemen. Optimistisch uitgaan van wat mogelijk is in plaats van geloven in onmogelijkheid kan leiden tot een betere gezondheid op elke leeftijd. Langer noemt dit treffend de power of possibility.

In het belang van een gezonde levensverwachting hebben we de morele plicht om positief te leren denken en spreken over ouder worden en om onze ouderen te behandelen als competente, productieve leden van de maatschappij.

Geloof en verwacht dus het best mogelijke scenario in plaats van het slechtste.

Alleen zo kunnen we ons beste leven leiden.

NB: dit stuk is eerder als artikel verschenen in De Limburger onder de titel ‘De kracht van positiviteit’.