Het gelijk van Einstein

Einstein wist het zeker: verbeeldingskracht is belangrijker dan kennis. ‘Logica brengt je van A naar B. Voorstellingsvermogen brengt je overal.’

Onze verbeeldingskracht is een unieke menselijke capaciteit die in staat is om aantoonbare biologische effecten op ons lichaam te produceren. Die effecten lopen uiteen van alledaagse voorbeelden – als je honger hebt en  het beeld van je lievelingsmaaltijd oproept loopt het water je immers al in de mond – tot meer spraakmakende gevallen.

Zo zijn er diverse onderzoeken gedaan met behulp van elektromyografie (EMG). Daarbij worden de elektrische activiteit van de spier en de activiteit van de zenuw die de spier aanstuurt gemeten zodat jelive kunt zien welke instructies de hersenen geven aan het lichaam. EMG-onderzoeken uitgevoerd met skiërs toonden aan dat hun hersenen tijdens het enkel geestelijk oefenen van een afdaling (mental rehearsal) precies dezelfde elektrische impulsen naar de betreffende spieren stuurden als tijdens het maken van de echte bochten en sprongen. Ons brein kan namelijk vrijwel geen verschil zien tussen een situatie die je levendig in je geest oproept (zoals bij een visualisatie) en de daadwerkelijke uitvoering van een lichamelijke actie. Zodoende zet het intense verbeeldingsproces – dat levensecht lijkt – de hersenen er toe aan om alvast bepaalde chemicaliën te produceren, neurale netwerken (verbindingen tussen zenuwcellen in het brein) aan te leggen en spieren en zenuwen te ‘trainen’ voor het echte werk.

Topsportersgebruiken visualisatie om deze redenen al jaren. Bokser Muhammad Alizag in zijn verbeelding het wedstrijdverloop al helemaal voor zich. Hij rook als het ware reeds het zweet en bloed van zijn tegenstander, hoorde het publiek uitzinnig voor hem juichen en zag zichzelf door de scheidsrechter tot winnaar worden uitgeroepen lang voordat hij dit alles in werkelijkheid zou ervaren. Hij noemde dat ‘Future History’. Een recenter voorbeeld is toptennisser Novak Djokovicdie eveneens groot fan van visualisatie is.

Visualisatie leidt zelfs totfysiek waarneembare verschillen in het lichaam. Een voorbeeld hiervan is een experiment waarbij deelnemers in twee groepen werden opgedeeld; een groep ging echt naar de sportschool en trainde volgens een voorgeschreven schema met bepaalde gewichten, de andere groep volgde hetzelfde trainingsschema maar deed dit enkel met behulp van hun verbeeldingskracht. Na afloop bleek de spiermassa van de sportschoolgroep te zijn gegroeid met 30%, maar de groep die uitsluitend geestelijk had getraind liet opmerkelijk genoeg een spiergroei zien van bijna 14%.

Ander onderzoek bevestigt dit beeld. Mensen die echt bepaaldeoefeningendeden met hun pink hadden op het einde van het onderzoek 53% meer kracht in hun pink maar degenen die dat alleen in hun verbeelding hadden gedaan toonden een krachtstoename van 35% zonder letterlijk ook maar één vinger te hebben opgetild!

Deze motorische visualisatie-oefeningen worden inmiddels ook toegepast bij sommige revalidatietrajecten en leiden daar tot effectievere fysiotherapiesessies. Maar met het oog op de vergrijzing zou visualisatie ook nuttig kunnen zijn voor al die fysiek beperkte maar mentaal wel nog capabele ouderen. Spierzwakte en geringe gripkracht leiden immers tot een grotere hulpbehoefte bij dagelijkse activiteiten. Als ouderen geen lichamelijke oefeningen kunnen doen zouden ze visualisatie kunnen toepassen om hun spier- en gripkracht op peil te houden of zelfs te laten groeien. Op deze manier blijven ze langer fit, houden ze meer de eigen regie over hun leven en hebben ze minder hulp nodig waardoor ook de kosten lager worden.

Zo kan verbeeldingskracht een enorm steen-in-de-vijver effect hebben.

Had Einstein toch gelijk.

Dit artikel is op 1 mei 2019 gepubliceerd in De Limburger.